El toename van technologieën en ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen markeert een nieuwe mijlpaal in de mondiale energieafhankelijkheid, waardoor sommige landen het gebruik van fossiele brandstoffen zoals steenkool aanzienlijk kunnen verminderen. Deze trend versnelt als gevolg van de dringende noodzaak om de klimaatverandering te beperken en het toenemende concurrentievermogen van schone energiebronnen.
La Internationaal Energieagentschap (IEA) heeft aangekondigd dat de mondiale vraag naar steenkool de komende vijf jaar zal stagneren. Deze voorspelling is gebaseerd op de daling van de consumptie in verschillende belangrijke economieën, zoals China en de Verenigde Staten, als gevolg van zowel de toename van de energie-efficiëntie als de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen. De daling van het steenkoolverbruik in regio’s als Europa en Noord-Amerika is zelfs opmerkelijk geweest: ze verbruiken momenteel steenkool de helft van het steenkoolverbruik in 2000.
Ondanks deze vooruitgang is de De wereld is nog steeds afhankelijk van steenkool in grote mate, vooral in de ontwikkelingseconomieën. China, verantwoordelijk voor bijna 50% van het mondiale steenkoolverbruik, blijft door de verbranding van deze brandstof een van de grootste uitstoters van CO2. Deze afhankelijkheid verandert echter geleidelijk nu het nationale beleid de transitie naar schonere energiebronnen bevordert.
Impact van het gebruik van steenkool op het milieu
Het gebruik van steenkool heeft meerdere negatieve gevolgen, vooral op het gebied van de uitstoot van broeikasgassen. Ondanks pogingen om het verbruik terug te dringen, is steenkool nog steeds verantwoordelijk voor ongeveer 45% van de mondiale CO2-uitstoot, waardoor het een van de belangrijkste oorzaken van de opwarming van de aarde is.
De gevolgen van deze emissies hebben niet alleen gevolgen voor het mondiale klimaat, maar ook voor de luchtkwaliteit en de gezondheid van mensen. Deeltjes die vrijkomen bij het verbranden van steenkool worden in verband gebracht met ademhalingsproblemen, hartziekten en zelfs voortijdige sterfgevallen, vooral in sterk vervuilde stedelijke gebieden. Volgens Greenpeace is de kolencentrales Ze zijn verantwoordelijk voor meer dan 60% van de CO2-uitstoot en andere giftige verontreinigende stoffen die de menselijke gezondheid aantasten.
Duurzamere alternatieven om het steenkoolgebruik terug te dringen
Geconfronteerd met de toenemende ecologische en sociale gevolgen van het steenkoolgebruik zijn verschillende landen begonnen met het implementeren van beleid dat de transitie naar duurzamere energiebronnen versnelt. In Spanje bijvoorbeeld zullen naar verwachting alle kolencentrales sluiten vóór het jaar 2025, wat een drastische vermindering van de CO2-uitstoot van het land zou betekenen.
In andere landen zijn initiatieven gericht op het verbeteren van de energie-efficiëntie van elektriciteitsproductiesystemen. Technologieën zoals koolstofafvang en -opslag (CCS) zorgen ervoor dat de uitstoot van kolencentrales kan worden verminderd. Deze technologie omvat het afvangen van CO2 voordat het in de atmosfeer terechtkomt en het opslaan ervan in geologische formaties om de impact ervan op het klimaat te voorkomen.
Bovendien is de bevordering van hernieuwbare energiebronnen zoals wind-, zonne- en biomassa spelen een beslissende rol bij het verminderen van de behoefte aan steenkool. Schone energieën genereren niet alleen minder uitstoot, maar zijn ook economisch concurrerend, vooral gezien de hoge kosten die aan steenkool verbonden zijn, zoals de milieuschade die de exploitatie ervan met zich meebrengt.
Uitdagingen en kansen in de energietransitie
Ondanks deze vooruitgang is de transitie naar schonere energie niet zonder uitdagingen. Hoewel de hernieuwbare energie terrein wint, vertragen de toename van de mondiale vraag naar energie en het koolstofsubsidiebeleid in sommige regio’s deze transitie nog steeds.
Steenkool blijft vooral aantrekkelijk vanwege de betaalbaarheid en overvloed ervan, waardoor het gebruik ervan in bepaalde ontwikkelingseconomieën moeilijk uit te roeien is. In India en verschillende Zuidoost-Aziatische landen blijven kolencentrales bijvoorbeeld een primaire energiebron.
Internationale druk en multilaterale overeenkomsten zoals de Overeenkomst van Parijs zorgen echter voor een verschuiving naar schonere bronnen. De VN heeft gewaarschuwd dat om binnen de grenzen van een temperatuurstijging van 1.5°C te blijven, het noodzakelijk zal zijn dat 90% van de beschikbare steenkool onbenut blijft.
Het probleem is echter niet alleen een kwestie van CO2-uitstoot. Bij het verbranden van steenkool komt ook methaan vrij, een krachtig broeikasgas 67 keer meer verwarmingscapaciteit dan CO2 in een periode van 20 jaar. Dit maakt nieuwe kolencentrales niet alleen schadelijk voor het milieu, maar verergert ook de klimaatcrisis.
Sociale en economische impact van het terugdringen van het steenkoolgebruik
Niet alleen het milieu voelt de impact van het terugdringen van het steenkoolgebruik, maar ook de lokale samenlevingen en economieën die ervan afhankelijk zijn. In regio's waar de steenkoolwinning een belangrijke bron van werkgelegenheid is, worden hoge werkloosheidscijfers geregistreerd, omdat mijnen geleidelijk worden gesloten.
Echter, de vooruitgang in de richting van niet-conventionele hernieuwbare energiebronnen zorgt voor een groeiend aantal banen. Volgens het Internationaal Agentschap voor Hernieuwbare Energie (IRENA) heeft de sector hernieuwbare energie de steenkoolsector in banen overtroffen, met meer dan 11 miljoen banen wereldwijd gegenereerd in 2018. Deze transitie biedt ook economische kansen op de korte en lange termijn om de economie in steenkoolafhankelijke regio’s te diversifiëren.
Aan de andere kant wijkt ook de financiële sector af van de kolenindustrie. Steeds meer banken, verzekeraars en investeringsfondsen desinvesteren in projecten die verband houden met op steenkool gebaseerde energie vanwege de hoge economische, ecologische en sociale risico's die deze met zich meebrengen.
Hoewel de weg ernaartoe decarbonisatie Als het lang duurt, kunnen de uitdagingen worden overwonnen met passend beleid, technologische innovatie en een gecoördineerde inspanning op mondiaal niveau. We zien al aanzienlijke vooruitgang bij het verminderen van de afhankelijkheid van steenkool, en de toekomst ziet er rooskleuriger uit voor schone energie.