Spanje ontwikkelt zijn hydro-elektrische potentieel al meer dan 100 jaar, waardoor een zeer efficiënt hydro-elektrisch opwekkingssysteem ontstaat. Waterkrachtenergie blijft de meest volwassen hernieuwbare technologie in het land, vooral vanwege de gunstige geografie en de aanwezigheid van talrijke dammen, die een optimaal gebruik van de watervoorraden mogelijk maken.
Waterkrachtenergie: soorten planten
De hydro-elektrische exploitatie in Spanje wordt uitgevoerd in twee grote soorten centrales:
- Run-of-river-installaties: Ze vangen een deel van de stroom van de rivier op, laten deze draaien en brengen het water vervolgens terug naar de rivierbedding. Deze centrales hebben een lager vermogen, doorgaans tot 5 MW, en vertegenwoordigen 75% van de Spaanse markt. Een subgroep hiervan zijn de “irrigatiekanaalplanten”, die profiteren van de oneffenheden in de irrigatiekanalen om elektriciteit op te wekken.
- Damvoetkrachtcentrales: Ze gebruiken waterreservoirs via dammen waarmee de stroming kan worden gereguleerd. Deze centrales hebben doorgaans een hoger vermogen, meer dan 5 MW, en vertegenwoordigen 20% van de markt. Binnen deze categorie vallen pomp- of omkeerbare installaties op, die niet alleen energie opwekken in turbinemodus, maar ook water naar hogere reservoirs kunnen pompen om het op te slaan en later te gebruiken.
In Spanje is er een totale reservoircapaciteit van 55.000 hm³, waarvan ongeveer 40% bestemd is voor de opwekking van waterkracht, een aanzienlijk deel op Europees en mondiaal niveau. Grotere centrales zijn essentieel voor de energiebalans van het land, vooral om de wisselvalligheid van andere hernieuwbare bronnen zoals wind- en zonne-energie te compenseren.
De opkomst en ondergang van waterkrachtenergie in Spanje
Historisch gezien is hydro-elektrische energie van fundamenteel belang geweest in de energieontwikkeling van Spanje. Tijdens de eerste helft van de 90e eeuw, vooral in de jaren veertig, was meer dan XNUMX% van de opgewekte elektriciteit van hydraulische oorsprong. Met de diversificatie van de energiemix en de integratie van andere hernieuwbare energiebronnen is de deelname van waterkracht echter afgenomen.
In 2014 droeg waterkrachtenergie 15,5% bij aan de totale elektriciteitsproductie, waarbij 35.860 GWh werd opgewekt, wat een verbetering betekent van 5,6% vergeleken met het voorgaande jaar. Ondanks dit herstel werd het overtroffen door andere technologieën zoals kernenergie (22%) en windenergie (20,3%).
Tegenwoordig heeft Spanje een geïnstalleerde capaciteit van 17.792 MW in hydro-elektrische energie, die 19,5% van het nationale totaal vertegenwoordigt. De autonome gemeenschappen met de grootste geïnstalleerde capaciteit zijn dat wel Catalonië, Galicië en Castilla y León, dankzij de overvloed aan waterbronnen.
De hydro-elektrische capaciteit zal naar verwachting blijven groeien, in een gematigd tempo van tussen de 40 en 60 MW per jaar. Hierdoor kan waterkracht een relevante rol blijven spelen in de transitie naar een duurzamer energiesysteem.
Historische evolutie van waterkrachtenergie in Spanje
Waterkracht was gedurende een groot deel van de 20e eeuw de belangrijkste elektriciteitsbron in Spanje. In de jaren veertig meer dan 92% van de energie van hernieuwbare oorsprong, geproduceerd in het land, was afkomstig van waterkrachtcentrales. Deze dominantie bleef bestaan tot de introductie van koolwaterstoffen en kernenergie.
Met het verstrijken van de tijd is de hydro-elektrische technologie geperfectioneerd. In 1881 werd in Barcelona de eerste waterkrachtcentrale gebouwd, wat het begin markeerde van een tijdperk van innovatie op het gebied van elektriciteitsopwekking. Naarmate nieuwe technologieën, zoals wisselstroom, werden ontwikkeld, verbeterde het vermogen om elektriciteit over lange afstanden te transporteren aanzienlijk, waardoor waterkracht in het hele land een haalbare en concurrerende optie werd.
In het midden van de 20e eeuw begon de aanleg van grote reservoirs, zoals die in Aldeadavila in de Duero-rivier of het Alcántara-reservoir in de Taag, maakte het mogelijk om in een groot deel van de elektriciteitsvraag van het land te voorzien, waardoor het belangrijke onderdelen van het energiesysteem werden, zowel vanwege de opwekkingscapaciteit als vanwege zijn rol bij het reguleren van de stromen.
De afgelopen jaren is de hydro-elektrische productie relatief gedaald in vergelijking met andere hernieuwbare energiebronnen. Door het strategische belang en de mogelijkheid om te opereren in combinatie met wind- en zonne-energie blijft het echter een centrale rol spelen in de energietransitie.
Technologische ontwikkeling en potentieel van de hydro-elektrische sector
De modernisering van waterkrachtcentrales is een sleutelfactor geweest om deze energie een concurrerende optie op de elektriciteitsmarkt te laten blijven. De rehabilitatie en verbetering van de bestaande faciliteiten hebben het mogelijk gemaakt om hun efficiëntie te verhogen, naast het verlagen van de exploitatie- en onderhoudskosten.
De afgelopen jaren zijn hydraulische microturbines ontwikkeld met lagere vermogens 10 kW, waardoor elektriciteit naar geïsoleerde gebieden kon worden gebracht zonder dat er een grote infrastructuur nodig was. Deze microturbines profiteren van de kinetische energie van rivieren om constant en tegen lage kosten elektriciteit op te wekken.
La mini-hydraulisch De laatste tijd heeft het ook terrein gewonnen. Dit soort centrales, met een vermogen van minder dan 10 MW, hebben een lagere impact op het milieu en kunnen in kleine rivieren worden geïnstalleerd zonder dat er grote reservoirs nodig zijn. Dit heeft de deur geopend voor nieuwe mogelijkheden voor energieopwekking in landelijke of moeilijk toegankelijke gebieden.
Tegenwoordig heeft Spanje ongeveer 800 waterkrachtcentrales, waarvan vele kleine faciliteiten verspreid over het hele grondgebied. En hoewel grote centrales, zoals Adeadávila of Alcántara, 50% van de totale hydro-elektrische capaciteit van het land vertegenwoordigen, blijven kleine installaties een fundamenteel onderdeel van het systeem voor het gebruik van hulpbronnen op kleinere schaal.
De toekomst van de sector bestaat uit het blijven aanpassen van de bestaande infrastructuur en het maximaliseren van het gebruik van hydraulische energie, waardoor duurzaamheid en energie-efficiëntie worden gegarandeerd. Met adequate regelgeving en steun op staatsniveau wordt verwacht dat waterkracht de komende decennia een belangrijk onderdeel van de Spaanse energiemix zal blijven en een cruciale rol zal spelen in de strijd tegen de klimaatverandering.
Waterkrachtenergie is een essentieel onderdeel van de Spaanse energietraditie. Hoewel de bekendheid ervan is afgenomen met de groei van andere hernieuwbare energiebronnen, blijft het een pijler van de elektriciteitssector, zowel vanwege zijn vermogen om schone energie op te wekken als vanwege zijn stabiliserende rol in het nationale elektriciteitssysteem.